Straatnamen zijn voor iedereen evident. Sommige namen zijn inderdaad straatoud. Een officiële straatnaamgeving is echter pas van recente datum. Zeker landelijke dorpen ondergingen lange tijd weinig verandering inzake bebouwing.
In de 19de eeuw gebeurde er vanaf 1847 wel een tienjaarlijkse volkstelling, waarbij de huizen telkens werden ge/hernummerd. De indeling gebeurde deels per wijk, deels volgens een stratenpatroon. Van straatnaamborden was echter in het Aalterse van de jaren vijftig van vorige eeuw helemaal geen sprake. Toegenomen communicatie, vooral postverkeer, en in Aalter ook de groei van de gemeente, met heel wat nieuwe huizen en ook straten, noopten tot een meer gestructureerde geografische indeling.
In maart 1960 kan men dan ook voor het eerst van een officiële straatnaamgeving spreken. De heemkundige Arthur Verhoustraete speelde hierin een cruciale rol. Onder andere tijdens de Tweede Wereldoorlog had hij heel wat voorbereidend werk gedaan en was er een stratenatlas getekend (met enkele Nieuwe Orde-accenten, vermoedelijk door de tekenaar A. Van Haverbeke). Er was ook de Atlas der Buurtwegen van 1844 die, zeker voor het centrum, straatnamen bevatte. Over de eerste officiële straatnaamgeving valt er meer te lezen in P. LAROY, Arthur Verhoustraete en de straatnamen te Aalter, in Land van de Woestijne, jg. 24 (2001), nr. 1, p. 27-55.
Interessant is ook I. HOSTE, De schouwing van de wegen van het jaar XIII (1805) in Lotenhulle: “Daer en moet niemant peysen geschapeert te worden”, in Vriendenboek Luc Stockman, Aalter, 1998, p. 139-148. Straatnamen waren gedurende eeuwen niet vastliggend wat benaming en ligging betreft. Ze waren vaak geïnspireerd op hun begin- en eindpunt. Zo lezen we bv. voor Lotenhulle in de 18de en 19de eeuw omschrijvingen zoals “de straet commende van het Velt naer den heirwegh van Lootenhulle naer Aeltre” of “Straete loopende dweers door den Velt Hoek”.
In 1977 kreeg een aantal straten een nieuwe naam. Door de fusies van gemeenten, ingegaan op 1 januari 1977, werden gemeentebesturen geconfronteerd met meerdere dorp(s)-, kerk-, molen-, brouwerijstraten enz. Om de eigenheid van de dorpen te respecteren, werd vaak voor een zeer eenvoudige oplossing gekozen: Bellemdorpweg, Lodorp, Poekedorpstraat, Bellemstation, Lokouter, …
De huidige straatnaamgeving is aan een aantal regels onderworpen, vervat in het decreet van 28 januari 1977 tot “bescherming van de namen van de openbare wegen en pleinen” en de daarop volgende wijzigingen. Enkel de gemeenteraad kan namen vaststellen. Men put daarbij bij voorkeur uit gegevens van de plaatselijke geschiedenis, het kunst- en cultuurleven, de plaatsnaamkunde en de volkskunde. De raad mag geen naam van een nog levende persoon gebruiken. De gemeenteraad moet bij nieuwe straatnaamgeving ook advies vragen aan de Cultuurraad (en tot voor enkele jaren ook aan de Provinciale Commissie Plaatsnaamgeving). Sinds 2003 kunnen gemeenten hun straatnamen gemakkelijker wijzigen dankzij een aanpassing van het Vlaams decreet. De procedure duurt nog altijd al vlug drie maanden.
De bron voor heel wat nieuwe namen zijn volgende werken: M. DEVOS, A. DE VOS, L. STOCKMAN, Meetjeslandse plaatsnamen van voor 1600. Deel II Het Houtland. Band 1 Aalter, Maldegem, 1991 en IDEM, Band 2 Bellem, Maldegem, 1992.
Een lijst met de betekenis of verklaring van (nu al) 107 Aalterse straatnamen kan je hieronder vinden. Deze lijst wordt stelselmatig wat uitgebreid.
Laatste aanpassing: 24 augustus 2015 (2 extra namen).
