In het deel Poeke van de Geschiedenis van de gemeenten van Oost-Vlaanderen van De Potter en Broeckaert is een legende met deze naam te vinden. Deze uitgave dateert van de jaren zestig van de negentiende eeuw. Recent bleek dat deze legende al eerder was gepubliceerd. Onderstaande versie komt dan ook uit het Kunst- en Letterblad van 1840. Ze werd hoogstwaarschijnlijk genoteerd door Jules de Saint-Genois. De Jan uit de titel is hierbij vervangen door een Hans. Dit is vermoedelijk te danken aan de Franstalige overlevering, waarin dan sprake is van Jehan, waaruit zowel Jan als Hans kunnen worden afgeleid.
Onderstaande versie is de originele, met de oorspronkelijke interpunctie en spelling.
Hans' van Poucke weg
Dit is de naem die heden nog gegeven wordt aen eenen breeden ongebruikten weg, die zich eertyds van het dorp Poucke, regt uitstrekte tot Meenen. Hier en daer ziet men er in het bebouwde land eenige overblyfsels van, met gras overgroeyd en met schoone boomen beplant. Alle jaren poogen de daeraen palende grondeigenaers de laetste sporen er van te vernietigen.
Zie hier den oorsprong van deze baen.
Over lange jaren, misschien in het begin der XIVe eeuw; toen Vlaenderen onder 't fransche juk het hoofd moest buigen, had de koning van Frankrijk (1) een groot plegtig steekspel te Parys aengekondigd. Onder de menigvuldige reeds in het worstelperk getredene kampstryders, bevond zich een engelsche ridder, die gedurig alle de fransche ridders buiten gevecht had geslagen, zonder eens uit den zadel te konnen geligt worden. De koning was vol misnoegen, dat zyne beste heeren voor eenen vreemdeling, ja voor eenen Engelschman, moesten onder doen. In wanhoop deed hy voor vier dagen de feest opschorsen, en zond in aller spoed eenen bode aen Hans van Poucke, die op zyn kasteel te Poucke verbleef, en die zich toen door het geheel Christendom vermaerd had gemaekt door zyne kloekmoedigheid en schrandere overwinningen in ridderlyke steekspelen. De bode kwam welhaest op het slot aen, en verzocht Heer Hans, van 's konings wege, om te Parys den gelukkigen Engelschen kampvechter te gaen bestryden, aengezien niemand beter dan hy daertoe in staet was. Deze boodschap vleide Hans van Poucke : spoedig was hy te paerd en op weg naer Parys. Te Bavikhove, een klein dorp tegen de Leye, by Kortryk gelegen, aengekomen zynde, wilde hy, om tyd te winnen, zynen weg verkorten. Dies verliet hy de groote baen, die daeromtrent een ruimen bogt maekte, en nam zynen doortogt regt door land en beemd. De aengemoedigde draver vloog als een pyl van Bavichove op Cuerne en Bissegem, en was spoedig op den grooten heirweg te Meenen. Hans snelde voort, zonder eens te rusten, en trad welhaest in Parys. Nauwelyks had hy nog den tyd, om zich te kleeden en tamelyk te wapenen voor het aenstaende steekspel. Hy verscheen in het toernooy, en na vele poogingen, deed hy zoo veel by zyne ridderlyke magt, dat de Engelsche kamper ter aerde stortte, en luid op om genade moest bidden.
Groot, zoo als men denkt, was 's konings blydschap. Hy bedankte onophoudelyk onzen kloekmoedigen overwinnaer, die van zynen kant niet genoeg kon herhalen dat hy zynen zegeprael verschuldigd was aen de vrees van te laet te komen en aen het verkorten van de gewoone baen ; want een kwart uer later was hy niet in tyds te Parys geweest om aen het gevecht deel te nemen.
Om dezen vlaemschen ridder op eene ridderlyke wyze te beloonen, gaf de koning aen hem en aen alle zyne nakomelingen oorlof om vryelyk, wanneer zy naer Parys zouden trekken, den regten weg, nu onlangs door Heer Hans van Bavichove op Meenen gebaend, te volgen. Men verzekert dat inderdaed eertyds alle de inwooners, niet alleen van het kasteel maer ook van het dorp Poucke, dezen weg namen, wanneer zy naer Kortryk, Meenen of daer omtrent liggende plaetsen moesten trekken. Tot aen de fransche omwenteling van de voorledene eeuw, had de baljuw van de heerlykheid van Poucke het regt van [de] Hans' van Poucke weg alle tien of twaelf jaren te komen schouwen tot vaststelling van bovengemelde toelating. In het kasteel van Poucke (2) zag men over vele jaren eene oude schildery, waerop het steekspel van Parys verbeeld stond (3).
J.D.S.G.
(1) Zou het Philips de Schoone niet zyn?
(2) Men weet dat, in 1452, voor dit slot is gebleven de goede ridder Jacob de Lalaing.
(3) SANDERUS, verheerlykt Vlaenderen, III, 49, geeft aen dezen weg eenen anderen oorsprong, die niets gemeen heeft met de door ons aengehaelde volkssage, welke te Bavichove, Harelbeke, Cuerne, enz., wel bekend is.
Bron en meer informatie: F. BASTIAEN, Is het legendarische 'Jantje van Poeke' een Hans?, in Land van de Woestijne, jg.36 (2013), nr. 1, p. 25-29.